Josip Šurlin / MODULATOR

SULUV RECENZIJA

 

Umetnost Josipa Šurlina se fokusira na proučavanje ljudskog tela, i to na način da je umetnik introspekcijski zagledan u sebe, a u isto vreme je svestan surovosti neoliberalizma u kom savremeno društvo funkcioniše. Na izložbi u Galeriji SULUV umetnik postavlja četiri rada pod nazivima SN Tension, Pelvis, Štakorov manifest i In Vitro II. U pitanju su instalacije izvedene u različitim medijima gde se umetnik poigrava sa našom percepcijom predmeta koji su izvedeni od neočekivanih materijala. Ova tri rada čine jednu celinu sa prostorom u koji su postavljeni, i svi zajedno čine jedan umetnički iskaz koji nosi naziv Modulator. Uzimajući sopstveno telo kao meru, odnosno kao modul, ispituje proporcije i merne vrednosti koje nam telo pruža da bi preispitao odnose privatno – javno, individualno – kolektivno, odnosno lično – političko. Polazeći iz perspektive jednog marginalizovanog pojedinca kreira hladne prostore koji postaju odraz takve individue. U ovom procesu umetnik se oslonio na Le Korbizijeov koncept Modulor koji teži da ukaže na čovekovu težnju da uspostavi harmoniju između prostora i ljudskog tela, na diskoneciju koja se desila industrijalizacijom i na neophodnost njenog ponovnog uspostavljanja. Ovde treba ostaviti otvoreno pitanje o standardizaciji ljudskog tela koje je korišteno prilikom zastupanja ovih teza, koliko ona diskriminiše i dehumanizuje, zato se umetnik i fokusira na svoje telo. Naročito u radu SN Tension gde materijal koji koristi – bitumenska traka koja se koristi za asfaltiranje – i forma – radničke kecelje –  ukazuju na odnos kapitalizma prema ljudskom biću, koji ga negira kao individuu i dehumanizuje, tretira ga kao potrošni resurs koji uniformiše da u njemu ne bi prepoznao ljudskost i slučajno izazvao empatiju, te samim tim i izgubio profit. Jedino što razlikuje ove radničke kecelje jesu slova i brojevi koji visinu ljudskog, odnosno umetnikovog, krvnog pritiska tretiraju kao serijski broj (SN).

Drugi rad pod nazivom Pelvis predstavlja dve slike karlične kosti, koje su reljefno iscrtane pomoću gumenog granulata na tepisonu. Jedan crtež predstavlja prednju, a drugi zadnju stranu kosti stvarajući tako dvostranu vizuelnu naraciju. U pitanju je kost koja povezuje kičmu sa nogama, omogućava kretanje, štiti unutrašnje organe, ali i igra bitnu ulogu u rađanju. U ovom radu za umetnika je karlica metafora fizičkog rada, otpornosti i unutrašnje snage koja mu omogućava sa promišlja o ljudskoj potrebi za kretanjem, ostavljanjem traga, ali i o društveno-političkim okvirima koji sve više definišu i ograničavaju amplitude naših pokreta i akcija. Vizuelno ove slike-objekti podsećaju na arheološka nalazišta kao tragovi prošlosti. Kroz karlicu – kao mehanizam pokreta – umetnik istražuje na koji način individualni gestovi mogu postati politički činovi, i kako fizičko prisustvo tela u prostoru može reflektovati lične, ali i društvene tenzije.

Manifest je dokument sa tekstom koji proklamuje osnovna načela nekog novog umetničkog ili političkog pokreta koja su obično suprotstavljena postojećim konvencijama. U tom kontekstu umetnik stvara rad Štakorov manifest gde na deset čeličnih ploča ispisuje različite rečenice, hemijske formule otrova za pacove i znakove. Deo ovog rada je i serija od pet objekata koji vizuelno podsećaju na pacove. U ovom radu kroz ispise ukazuje na probleme koji se javaljaju u savremenim prostorima za život. Sve je promenjeno u momentu kada je prostor za život, jedan intimni prostor koji predstavlja čovekov lični i porodični identitet, postao tržišna roba, odnosno pretvoren je u nekretninu. To više nisu prostori za život čoveka, niti su njemu prilagođeni, nego predstavljaju investiciju. Rad, kao manifest, revoltirano govori o nestanku tih privatnih prostora za život.

Kako se u radu In Vitro I umetnik bavio ne-mestima, odnosno tranzitnim prostorima koje tumači psihološki, simbolički i metaforički, on razvija dalje ovo promišljanje u radu In Vitro II gde analizira pojam klimatizacije stambenih prostora kao simbole osnovne ljudske potrebe za preživljavanjem, odnosno za disanjem. Vazduh, konkretno čist vazduh je osnova za zdrav život ljudi ali i čitavog ekosistema, pa se postavlja pitanje kako njegova kontrola, odnosno regulacija kroz klima uređaj pretvara ovo zajedničko dobro u izvor profita pojedinaca. Rad je napravljen u obliku spoljne jedinice klima uređaja crne boje i oslikava savremene biopolitike i tehnološke kontrole nad osnovnim životnim funkcijama. Promatrajući disanje Josip Šurlin se oslanja na teoriju Lus Irigare za koju disanje nije samo fiziološki čin već i filozofski, ontološki i etički pojam. Ono nije samo čin uzimanja kiseonika već model bivstvovanja, pa tako disanje povezuje duhovno, jezičko i međuljudsko iskustvo. U tom kontekstu In Vitro II ukazuje na duboku vezu između tehnologije, različitih ekonomskih, ekoloških i političkih okolnosti sa opstankom čoveka, ne samo u fizičkom nego i filozofskom smislu.

Teme koje Josip Šurlin dotiče na izložbi Modulator bave se fenomenom savremene biopolitike i zato njegovi radovi i proističu većim delom iz dubokog istraživanja, a manje, skoro neprimetno, iz ličnog iskustva. Jednostavnost u izboru materijala i minimalizam u samoj realizaciji dela, kao i svedenost postavke na četiri rada, u suprotnosti su sa detaljno promišljenim angažovanim konceptom, kako u odabiru tema i izvedbi radova, tako i njihovom pažljivom postavkom u prostoru galerije.

 

Slavica Žarković, kustoskinja