- 29. maj – 12. jun 2017.
- Izložba povodom dvadeset godina od smrti Branislava Vulekovića
Svetlosni klјuč Branislava Vulekovića
Savremeni kod postmoderne umetnosti u tranzicionim uslovima prilično se otegao u svojoj realizaciji dugo očekivanog rezultata – što je sasvim razumlјivo. Klasične likovne discipline asimilovane su od strane novih medija, iako se jezik apsolutno „čistog“ slikarstva i danas može lako prepoznati. U vremenu ideološko zamaglјenih kategorizacija, slikarski posao je donkihotovski otklon, uporni hod ka istini pomoću kreacije. Slika je digitalno „iskvarena“ u raznolikim kvalitetima, fotošopovski retuširana, ali slika je i najjače sredstvo komunikacije – informacija, podatak o događaju, što znači da teži istini bez obzira na mnoštvo manipulacija kojima je podvrgnuta. Nasuprot takve, korigovane stvarnosti u stalnom informativnom ratu slikama na društvenim mrežama, postoji i domen “slikarske“ slike, pojave koja egzistira paralelno. Ona se bavi bojom i linijom, formom i sadržajem, svetlom i kompozicijom, fakturom i teksturom, i drugim, ne toliko stručnim koliko potisnutim načinima delovanja u okvirima likovnosti.
Povod za osvrt ka štafelajnoj slici pronalazimo u podsećanju na slikarski fenomen Branislava Vulekovića (1936 – 1997). Od samog početka okrenut prirodi, Vuleković je uspeo da iznađe formulu za sopstveni slikarski rad kome je ostao privržen tokom celokupnog kreativnog ciklusa. U pregradama pomenutih slikarskih umeća na našim prostorima, njegovo delo zauzima posebno mesto. Slikar prostora/pejzaža i naselјenih mesta u njima, slikama u ulјu i akvarelima, ostvario je plodan opus, razasut svuda oko nas, koji nam i danas svojom upečatlјivim prisustvom naznačava visoka slikarska dostignuća.
Likovni poslenik Branislav Vuleković ostao je prepoznatlјiv po doslednom likovno/slikarskom postupku koga su tumači njegovog dela smeštali u „predstavnika jednog ekspresionističkog smera u kome je upadlјiva robustna faktura koja prikazuje stvari bez uvijanja i finesa“, kako je među prvima zabeležio Pavle Vasić 1975. godine. „Vulekovićeva doslednost ogleda sa u negovanju stilski jasno definisanog izraza, od čije suštine nije nikada bitnije odstupio, uprkos isklјučivim trendovima apstrakcije i njegovog radikalnog derivata oličenog u estetici enformela. Još od vremena kada je diplomirao 1960. godine, u klasi profesora Nedelјka Gvozdenovića na beogradskoj Akademiji likovnih umetnosti, Vuleković biva zapažen kao slikar osobene intimističke provenijencije, gde se ukraštaju moćni koloristički odnosi poput konjovićevskih, ali i oni stišanog gesta kao i likovno određenije robustne fakture, čije izvorište nalazimo u slikarskoj zaostavštini Milana Kerca.“[1]
O doslednosti Branislava Vulekovića u slikarskom poslu, pisao je i Miloš Arsić: „Navedeni elementi doslednosti i kontinuiteta, mogu se shvatiti na dva načina: prvo, kao plastično-tematsko opredelјenje za predeo, odnosno razvojni tok prevazilaženja klasične, neoakademske organizacije slike i, drugo, isticanje predela kao sekundarnog elementa sadržaja, neobaveznog povoda likovnoj akciji; zapravo traženje plastičnih definicija jednog likovnog programa vizuelnih varki, „prepoznatlјivih“ detalјa unutar određenih ambijenata.“[2]
Sposobnost slikanja u pejzažu Branislava Vulekovića, dakle, nije bio konkretan i striktno određen podsticaj koji je imao težnju ka pukom beleženju prirodnih zakonitosti. Plan njegove slike, zapravo, biva oličen u stalnom nastojanju za stvaranjem materijalizovanog subjektivnog sveta proizašlog iz težnje da se iznađe podudarnost forme i sadržaja. Ustvari, strast Branislava Vulekovića je SVETLOST, koja ga distancira od tretiranog motiva i koja ga uvodi u samostalan umetnički kvalitet. Odsustvo dvodimenzionalnog utiska posmatranog prostora u klasičnom smislu, kao i poželјni nedostatak deskriptivnog detalјa, odvodi sliku Branislav Vulekovića ka viziji doživlјenog predela – čistoj kreaciji.
Prisetimo se kako je Lionelo Venturi pejzaže engleskog slikara Konstejbla delio na studije i tzv. replike. U kreaciji/studiji slikar slika tako što zaposeda prostor i slika ga pikturalnim načinom; a na replici, on ga doslovno reprodukuje prema naučnoj perspektivi. Na kreaciji/studiji slikani motiv je prepun svetla, svetlost otkriva i sakriva. Replika, naprotiv, prikazuje prirodne objekte same po sebi.
Pobedu na kraju odnosi studija/kreacija koja sobom nosi slikarevu lјubav ka prirodi. Branislav Vuleković je slikao prezirući gradacije kako bi predstavio kontrast nebesnih kretanja nad posmatranim pejzažima. U tome je iz slike u sliku, iz akvarela u akvarel, uspevao da dočara da je poreklo njegove moderne optičke inteligencije u njegovom samom subjektivitetu.[3]
Na njegovim slikama su vedute Sremskih Karlovaca, Sremske Kamenice, ali i ulice i zvonici Sentandreje i Novog Sada. Na akvarelima Branislava Vulekovića nalaze se i predeli Fruške gore, Ečke, Sente, Telečke, Crmnice ili Počitelјa, objedinjeni u dinamičnim likovnim tumačenjima atmosfere u različitim geografskim podneblјima. Slikajući postupkom En plein air, nastale su mnoge slike u otvorenom pejzažu u kome je radno boravio samostalno, kao i na brojnim likovnim kolonijama.
Pesnik Gojko Janjušević, prijatelј Branislava Vulekovića, često je imenovao njegove slike. Krstio je naslikano. U jednom postskriptumu teksta o delu Branislava Vulekovića pod naslovom „O sutonu i mostu sa Postskriptumom“ on je zapisao:
„Biće više od trideset pet godina kako me (svaki čas istini za volјu: u neravnomerno raspoređenim intervalima) likovno pevanje i mišlјenje Branislava Vulekovića (vazda do kraja bezuspešno) opominje na odstojanje (podučava iz teorije distance)“.[4]
U obilјu kreativne posvećenosti Branislava Vulekovića, posmatrajući, možemo dosegnuti osobeni klјuč svetlosti, koji nas sa njegovih slika netremice obasjava.
Mr Danilo Vuksanović
[1] Никола Кусовац, Бранислав Вулековић Обасјања, каталог изложбе, Нови Сад 1995.
[2] Милош Арсић, Бранислав Вулековић акварели (1953-1983),каталог изложбе, Нови Сад 1994.
[3] Владимир Богдановић, Бранислав Вулековић слике, каталог изложбе, Нови Сад 1996.
[4] Гојко Јањушевић, О сутону и мосту са Постскриптумом, текст у каталогу изложбе, Нови Сад 2002.
Na izložbi u Galeriji SULUV-a izložen je manji deo slika Branislava Vulekovića koje su u vlasništvu njegove porodice. Istoričar umetnosti Miloš Arsić načinio je odabir radova za izložbu.
Branislav Vuleković je rođen je 13. maja 1936. godine u Kacabiću kod Leskovca. Akademiju likovnih umetnosti završio je u Beogradu 1960. godine u klasi profesora Marka Čelebonovića i Nedelјka Gvozdenovića. Član je ULUS-a, a potom i SULUV-a od 1968. godine. Prvi put je samostalno izlagao 1962. godine u Sremskim Karlovcima. Učestvovao je na brojnim kolektivnim izložbama u zemlјi i inostranstvu. Aktivno je učestvovao u radu mnogih likovnih kolonija. Radio je kao profesor likovnog vaspitanja u Učitelјskoj školi u Sremskim Karlovcima, zatim kao savetnik za likovno vaspitanje u Pedagoškom zavodu Vojvodine u Novom Sadu, i kao školski nadzornik u Ministarstvu prosvete.
O radu Branislava Vulekovića pisali su Pavle Vasić, Milivoj Nikolajević, Miloš Arsić, Đorđe Jović, Gojko Janjušević, Nikola Kusovac, Miodrag Kujundžić, Petar Ćurčić, Jožef Ač, Vladimir Bogdanović, Mr Milan Solarov, Vjekoslav Ćetković, Sava Stepanov, Pavle Štraser, Andrej Tišma i drugi.
Dobitnik je sledećih nagrada, pohvala i priznanja: Nagrada KPD Vojvodine na 2. Izložbi slikara amatera Vojvodine 1952. godine, Pohvala za slikarstvo na izložbi „Mladi i likovno stvaralaštvo“ u Beogradu 1959. godine, Prva nagrada za slikarstvo na Jesenjoj izložbi Likovnog salona u Vrbasu, 1972. godine, Nagrada publike na 21. izložbi „UK Bečej“ u Bečeju 1974. godine, Otkupna nagrada SSRNV grada Sombora na 31. Prolećnoj izložbi ULUV-a, Prva nagrada na 34. Prolećnoj izložbi ULUV-a u Subotici 1985. godine, Otkupna nagrada na 37. Izložbi SULUV-a u Novom Sadu 1988. godine. Dobitnik je nagrade „Iskra kulture“ Kulturno-prosvetne zajednice Vojvodine 1990. godine, kao i nagrade „Zlatna značka“ Kulturno-prosvetne zajednice Srbije, 1990. godine.
Umro je 12. juna 1997. godine u Sremskoj Kamenici.
Samostalne izložbe:
Sremski Karlovci, Gradski muzej, 1962. godine
Vrbas, Dom kulture, 1963. godine
Sremski Karlovci, Dom omladine, 1968. godine
Vrbas, Likovni salon Doma kulture, 1969. godine
Sremski Karlovci, Mala sala Komiteta (sa Ratkom Gikićem), 1970. godine
Sremski Karlovci, Mala sala mesne zajednice, 1971. godine
Kruščić, Sala polјoprivredne zadruge, 1972. godine
Kula, Galerija Kulturno prosvetne zajednice, 1972. godine
Novi Sad, Galerija SULUV-a, 1973. godine
Beograd, Klub radnika SSIP-a Novi Sad, 1975. godine
Novi Sad, Mali likovni salon, 1975. godine
Minhen, (Nemačka) Generalni konzulat SFRJ, 1976. godine
Minhen, (Nemačka), Schwabing, Hotel „Residence“, 1977. godine
Ečka, Izložbeni pavilјon UK Ečka, 1978. godine
Subotica, Salon likovnog susreta, 1978. godine
Novi Sad, Galerija SULUV-a, 1978. godine
Novi Sad, Galerija Kulturnog centra Radničkog univerziteta, 1984. godine
Pančevo, Savremena galerija centra za kulturu „Olga Petrov“, 1984. godine
Senta, Muzej „Turzo Lajoš“, 1984. godine
Sombor, Galerija likovne jeseni,1984. godine
Vrbas, Likovna galerija Doma kulture,1984. godine
Slavonski brod, Galerija Becić, 1988. godine
Temerin, Narodni univerzitet, 1988. godine
Subotica, Galerija u Gradskoj kući, 1988. godine
Budva, Moderna galerija, 1989. godine
Kotor
Tivat
Bar
Ulcinj
Karađorđevo, 1990. godine
Ruma, Kulturni centar, 1991. godine
Novi Sad, Galerija SULUV-a, 1991. godine
Sremski Karlovci, 1991. godine
Novi Sad, Galerija Vojvođanske banke, 1992. godine
Novi Sad, Velika galerija Kulturnog centra Novog Sada, 1995. godine
Novi Sad, Klub Ce Dan, (Cesla), 1996. godine
FOTOGRAFIJE SA OTVARANJA IZLOŽBE:
