Mariko Hori i Ronald van der Meijs / Tones in Between

SULUV RECENZIJA

Svet između

Sunčica Lambić-Fenjčev

Svet umetnosti eksplodirao je tokom poslednje četiri decenije usled različitih promena na globalnom nivou, umetnička aktivnost postaje sve decentralizovanija, česte migracije uslovile su svest o kulturnom i umetničkom nasleđu iz celog sveta podstičući nova rešenja, pružajući nove mogućnosti. Svedoci smo različitog načina konceptualizovanja i proizvodnje vizuelne umetnosti, postojeće umetničke forme su pod revizijom, a danas gotovo da ne postoji nijedna strategija, medijum, tehnologija ili materijal da ga savremeni umetnici ne koriste. Samim tim promenili su se pozicija i status umetnika i umetničkog dela uspostavljajući nove forme kojima komuniciraju sa okruženjem i publikom. Na ovaj način proširen je koncept umetnosti koji sve više postaje kanal distribucije kroz koji se komunicira izvesni sadržaj koji nije a priori definisan kao umetnički već služi opštem epistemološkom interesu. Politička dešavanja, kontroverzne teorije, tehnološki napredak, uslovili su da savremena umetnost često biva aktivistička, da reaguje na društvenu stvarnost, a varijacije kultura i transformacije umetnosti koja brzo mutira sve više povezuju svet u jednu multikulturalnu tvorevinu. Svesniji svoje internacionalne raznovrsnosti u ovom globalizovanom svetu umetnici sa jedne strane ostaju verni svom kulturnom nasleđu koje prenose u nove sredine istovremeno otkrivajući nove perspektive u novim mestima boravka. Mnoge umetnike inspirišu upravo promene mesta, upoznavanje različitih kultura, umetnički nomadizam, ne puštajući korene niti dopuštajući da ih ograničava jedno mesto. Samim tim njihovi radovi često nisu vezani za određeni prostor već reagujući na različite prostore od site-specific instalacija sve više umetnika stvara takozvana site-sensitive dela, dela koja mogu da egzistiraju u različitim prostorima.

Jedni od takvih umetnika su i Ronald van der Meijs i Mariko Hori. Njihov radoznao i avanturistički duh neprestano ih vodi u istraživanja mesta, kultura, atmosfera širom sveta u kojima motivisani različitim idejama i vizuelnim stimulacijama izražavaju sopstvene misli, emocije i umetničke vizije kroz svojevrsne nove forme performativnih zvučnih instalacija i razvijanjem novog istraživačkog projekta tzv. neverbalne komunikacije. Potičući iz dve različite kulturne sredine, van der Meijs iz Holandije, Hori iz Japana, oni neminovno u svoja dela unose nešto od svog porekla, kulture, filozofije i duha Zapada i Istoka. Delujući kao zasebne umetničke ličnosti van der Meijs je prevashodno radio na privremenim i trajnim site-specific i zvučnim instalacijama koje preispituju naš odnos prema prirodi u današnjem vremenu vladavine tehnologije, dok je Mariko Hori, takođe u polju instalacija, proučavala alternativne mogućnosti arhitekture bez građevina, egzistenciju predmeta, prostor koji svaki predmet nosi u sebi/sa sobom, posebnu atmosferu/auru koju ima svaki predmet dugog trajanja, prostor između, pauze u vremenu, smisao postojanja… Pronašavši se, u skladu sa svojim životnim i umetničkim principima, na jednom, uslovno rečeno, za obične smrtnike, egzotičnom, nesvakidašnjem putu, započinju zajedničku saradnju u kojoj spajaju dve kulture, dva principa, generalno ukazujući na problematičnost i difuznost koncepta prirode u našoj tehnokratskoj kulturi. U njihovim delima se prožimaju koncepti prostora i vremena, prošlost-sadašnjost-budućnost, a zvuk je integralni deo njihovih instalacija u cilju pojačavanja, naglašavanja protoka vremena kao i atmosfere i doživljaja prostora o kojem je reč.

Na izložbi Tones in between Hori i van der Meijs istražuju različite perspektive i percepcije arhitekture, kulturnog nasleđa i prirode. Delove građevina u različitim materijalima, odlomljene, odbačene, polomljene, ruinirane zajedno sa delovima prirode, mahovinom, paprati, delovima drveća i drugim biljkama koje su nekada možda bile ili bi mogle biti deo arhitekture, deo neke urbane celine, koje su tokom vremena izrasle na ili pored pojedinih građevinskih delova, umetnici postavljaju na pod, na zid, u različitim formama i celinama po čitavom prostoru galerije. Postavljajući ih kao objekte ili instalacije, ovi ostaci nečega u galerijskom prostoru dobijaju nov život, nov smisao, novo značenje. Akcenat je dat detaljima koji čitav galerijski prostor pretvaraju u jednu ogromnu instalaciju, stvarajući nov identitet i novu atmosferu poznatog izložbenog prostora. Kombinacijom kulturnog/graditeljskog nasleđa i prirodnih elemenata umetnici ukazuju upravo na ono što jeste fokus njihovog celokupnog umetničkog stvaralaštva, a to je odnos čoveka i prirode, a u ovom slučaju još specifičnije stvaraju metaforu odnosa prostora i vremena, kulture i prirodnih procesa i odnosa čoveka prema kulturi. Zvuk je sastavni deo ove priče. Tokom performansa Mariko Hori gaženjem i dodatnim lomljenjem građevinskog materijala proizvodi zvuke, uvrtanjem niti na kojima pojedini delovi starih ili nekadašnjih građevina vise sa tavanice i njihovim otpuštanjem stvara svojevrsne zvukove, zvukove sudaranja samog materijala jedan o drugog. Ređajući polomljeni materijal pravolinijski duž galerijskog prostora i hodanjem po njemu Mariko Hori nailazi na zid na kojem se nalazi komad materijala, tačka na kojoj se put simbolično završava. Ova šetnja propraćena je sada zvucima koje stvara van der Meijs pomoću trake audio zapisa ili grebanjem izloženih materijala, pretvara ih u elektronske zvuke različite jačine i dužine trajanja, koji u odnosu na prirodne, nama poznate zvuke lomljenja, sudaranja i hodanja po materijalima proizvode izuzetno iritirajuće, uznemirujuće tonove. Uvođenje zvuka i zvučnih efekata u umetnička dela sve je prisutnije na savremenoj umetničkoj sceni. Zvukom Hori i van der Meijs inteziviraju naš doživljaj prostora i vremena, doživljaj celokupne atmosfere stvarajući specifičnu komunikaciju sa publikom. Mariko Hori i Ronald van der Meijs svojim umetničkim postupcima izgradili su konstrukciju mentalnih okvira ostvarujući smisao ideja i emocija koje su otelotvorili u predstavljenim materijalima, formama, zvucima i pokretu.